ROZMOWA ze Stanisławem Manulikiem, dr. nauk o zdrowiu, dyrektorem NZOZ „Przychodnia Kosmonautów”, adiunktem na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.
Wiele słyszy się o konieczności badania poziomu cholesterolu. Czym on jest i jaką
rolę pełni w naszym organizmie?
– Cholesterol to substancja tłuszczowa występująca we wszystkich komórkach ciała. Jest on niezbędny do sprawnej pracy organizmu – bierze udział m.in. w powstawaniu witaminy D, kwasów żółciowych i hormonów płciowych (testosteronu, estrogenów i progesteronu). Zdecydowana część cholesterolu powstaje w organizmie. Syntetyzowana jest głównie przez wątrobę, a w mniejszym stopniu także przez jelito cienkie. Z kolei cholesterol pochodzący z diety stanowi ok. 30 proc. puli cholesterolu całkowitego. Tak naprawdę organizm jest w stanie wytworzyć cholesterol potrzebny do prawidłowego funkcjonowania (dzieje się tak w przypadku osób na diecie wegańskiej, wykluczających wszystkie produkty odzwierzęce) – nie ma konieczności dostarczania go z pożywieniem.
Wśród przyczyn wysokiego poziomu cholesterolu należy wymienić…
– Należą do nich: nadwaga, otyłość, spożycie tłuszczów nasyconych, np. masła, pełnotłustego mleka, sera, wędlin, słodyczy, chipsów, spożycie kwasów tłuszczowych trans, niska aktywność fizyczna. Ponadto wysoki poziom cholesterolu może wynikać z uwarunkowań genetycznych, może być też jednym z przejawów innych chorób, takich jak zespół nerczycowy, niedoczynność tarczycy.
Możemy podjąć jakieś działania profilaktyczne, które pomogą nam utrzymać
cholesterol na właściwym poziomie?
– Wysokie stężenie cholesterolu, choć zwykle bezobjawowe, stanowi jeden z głównych czynników ryzyka rozwoju miażdżycy, która z kolei leży u podłoża większości chorób sercowo-naczyniowych o potencjalnie poważnych dla zdrowia – a nawet życia – skutkach. Należy zmienić styl życia. Zadbać o codzienny ruch – co najmniej 30 minut szybkiego spaceru dziennie. Zmienić nawyki żywieniowe: spożywać więcej warzyw, ryb, tłuszczów roślinnych, np. oliwę z oliwek, orzechy, pestki słonecznika, pieczywo pełnoziarniste. Należy także ograniczyć używki.
Jeśli chcemy poznać poziom cholesterolu w swoim organizmie, jakie badania
powinniśmy wykonać?
– Pierwszym krokiem powinna być wizyta u lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz na podstawie wywiadu oraz badania zleci wykonanie oceny poziomu cholesterolu we krwi. Normy cholesterolu są pomocne w ocenie ryzyka występowania chorób serca.
Na podstawie wyników badań laboratoryjnych oraz czynników ryzyka chorób układu krążenia takich jak: wiek, historia rodziny, palenie papierosów, aktywność fizyczna, masa ciała, podwyższone ciśnienie krwi, lekarz zinterpretuje wyniki badań. Do oceny ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego wykonuje się badanie nazywane lipidogramem, które obejmuje: stężenie cholesterolu całkowitego, stężenie cholesterolu HDL oraz LDL, a także stężenie trójglicerydów.
Znane są pojęcia: dobry i zły cholesterol. Co one oznaczają?
– W ocenie poziomu cholesterolu nie należy kierować się tylko całkowitą jego zawartością we krwi. Trzeba przyjrzeć się również frakcji HDL, LDL i trójglicerydom, bo one świadczą o jakości tłuszczu, który płynie w żyłach pacjenta. Frakcja HDL jest uważana za dobry cholesterol. Jego rolą jest odprowadzenie nadmiaru cholesterolu z organizmu do wątroby, gdzie ulega rozpadowi. Wyższy poziom HDL niż pożądany uważa się za bardzo zdrowy, ponieważ pełni on funkcję ochronną i zabezpiecza przed chorobami serca. Analogicznie każdy niższy poziom HDL od pożądanego stwarza zagrożenie występowania chorób wieńcowych.
Frakcja LDL – często nazywana złym cholesterolem – są to lipoproteiny, które krążą pomiędzy wątrobą a innymi organami i tkankami w organizmie, transportując cholesterol tam, gdzie jest potrzebny. Ustalono, że cholesterol LDL jest bardzo ściśle powiązany z różnego rodzaju chorobami serca, a jego nadmiar jest niebezpieczny dla zdrowia.
Dbając o właściwy poziom cholesterolu, niewątpliwie powinniśmy zastosować
odpowiednią dietę. Którą Pan Doktor poleca?
– Najlepszą dietą dla zdrowego serca jest dieta śródziemnomorska. Dieta śródziemnomorska jest bogata w błonnik pokarmowy, zdrowe kwasy tłuszczowe oraz witaminy i przeciwutleniacze, które wspólnie odpowiadają za prozdrowotne działanie tego stylu odżywiania. Jej przestrzeganie nie sprawia trudności, ponieważ jest smaczna, urozmaicona i mało restrykcyjna, a wręcz przyjemna. Stosowanie diety śródziemnomorskiej zmniejsza ryzyko chorób serca, obniża ciśnienie krwi i poziom lipoprotein o małej gęstości (LDL), czyli tzw. złego cholesterolu. Za to działanie odpowiedzialne są w dużym stopniu kwasy tłuszczowe omega-3 obecne w tłustych rybach morskich oraz kwas tłuszczowy ALA pochodzący z oliwy z oliwek. Ponadto oliwa z oliwek powoduje większą biodostępność tlenku azotu bardzo ważnego dla stanu układu krwionośnego. Rozszerza on naczynia
krwionośne, poprawia funkcjonowanie śródbłonka oraz zwalcza negatywne efekty procesów utleniania.
Co zrobić, gdy mamy podwyższony poziom cholesterolu?
– W przypadku hipercholesterolemii, czyli podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi, należy wdrożyć odpowiednie postępowanie pod kontrolą lekarza. Postępowanie w hipercholesterolemii obejmuje zmianę stylu życia oraz leczenie farmakologiczne. Wybór strategii leczenia zależy od ryzyka sercowo-naczyniowego ocenionego skalą SCORE oraz współwystępowania objawowych chorób układu krążenia lub cukrzycy.
W hipercholesterolemii kluczowa jest zmiana stylu życia: to przede wszystkim dieta z ograniczeniem spożycia tłuszczów zwierzęcych, dużą ilością owoców, warzyw, nasion roślin strączkowych, produktów zbożowych oraz ryb morskich. Należy również zaprzestać palenia tytoniu oraz zadbać o regularny, codzienny umiarkowany wysiłek fizyczny (spacery, jazda na rowerze, pływanie).
O leczeniu farmakologicznym zawsze decyduje lekarz. Jednak należy pamiętać, że to styl życia odpowiada w ponad 50 proc. za nasze zdrowie i żadne medykamenty nam tego nie zastąpią.
Dziękuję za rozmowę.
Marek Zygmunt
Źródło: https://sklep.naszdziennik.pl https://www.szlachetnezdrowie.pl