CHOROBY OCZU
ROZMOWA z prof. dr. hab. n. med. Robertem Rejdakiem, prezesem
Stowarzyszenia Chirurgów Okulistów Polskich i kierownikiem Kliniki
Okulistyki Ogólnej Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego w
Lublinie
Narząd wzroku pomaga poznawać otaczający nas świat. Dzięki oczom
odbieramy blisko 80 proc. wszystkich bodźców. Zaburzenia widzenia ogromnie
utrudniają codzienne życie. Jakie schorzenia oczu występują najczęściej?
– Choroby oczu są uwarunkowane wiekiem pacjenta. Na przykład w wieku
dziecięcym, wczesnodziecięcym pojawiają się wady refrakcji. W zasadzie
dziecko już po urodzeniu może mieć nadwzroczność, krótko-wzroczność,
astygmatyzm, a w pewnych przypadkach może dołączyć choroba zezowa.
Schorzenia u dzieci należy odpowiednio leczyć, ponieważ w innym wypadku
nie wykształca się odpowiednia czynność drogi wzrokowej i centralnego układu
nerwowego. Może to doprowadzić do stałego niedowidzenia. Objawia się ono
obniżeniem ostrości wzroku, którego nie da się skorygować ani okularami, ani
soczewkami kontaktowymi.
Pierwsze wady i choroby oczu pojawiają się tuż po narodzeniu. Jakie objawy
powinny zwrócić uwagę rodziców, by podejrzewać u dziecka schorzenie
wzroku?
– U niemowląt musimy obserwować objaw białej źrenicy, bo on może
zwiastować np. wrodzoną zaćmę albo siatkówczaka (nowotwór, który zagraża
życiu). Dlatego jest ważne, żeby obserwować dziecko. Jak widzi, czy nie zezuje,
czy nie ma objawów białej źrenicy. Zarówno wystąpienie zeza, jak i objaw
białej źrenicy to są powody do natychmiastowego udania się do okulisty, żeby
wykonać odpowiednie badania. Również w wieku wczesnodziecięcym boimy
się np. jaskry wrodzonej. Jeśli dziecko ma łzawienie lub w krótkim czasie ma
duże oczy, to może być objaw wrodzonej jaskry. Jeżeli chodzi o wiek
młodzieżowy, to najczęściej mamy tutaj do czynienia z krótko-wzrocznością.
Ponad 40 proc. dzieci wymaga z tego powodu pilnego leczenia okulistycznego.
Jest to bardzo duży odsetek.
U osób dorosłych występują jeszcze inne choroby?
– Po 40. roku życia boimy się takich schorzeń jak: jaskra, zaćma czy schorzenia
plamki. Dlatego po przekroczeniu takiego wieku powinniśmy zacząć się
regularnie badać u okulisty, po to, aby wykluczyć pierwsze objawy tych
schorzeń. Osobom, u których rozpoznano cukrzycę, powinno się w trybie
pilnym zbadać dno oka, aby wykluczyć lub stwierdzić objawy retinopatii
cukrzycowej. Z kolei po piątej dekadzie życia zagrożeniem jest przede
wszystkim zwyrodnienie plamki. W tym przypadku, jeśli pojawi się np. taki
objaw krzywienia linii prostych czy mroczek centralny, to trzeba natychmiast
udać się do okulisty.
By nasze oczy były zdrowe i w dobrej kondycji niezależnie od wieku, konieczna
jest profilaktyka. Istotna jest też wiedza o innych chorobach mających wpływ na
narząd wzroku. Na co zwracać uwagę?
– Na pewno należą do nich choroby współistniejące, takie jak np. cukrzyca,
która często przyspiesza wystąpienie zaćmy, powoduje retinopatię cukrzycową.
Również palenie tytoniu jest niebezpieczne, sprzyja pojawieniu się np.
zwyrodnienia plamki. Na kondycję oczu źle wpływają także: nieodpowiednia
dieta, brak aktywności fizycznej. Oprócz tego w każdym wieku zagrożeniem dla
narządu wzroku są urazy. Mogą one pojawić się podczas wykonywania prac
domowych lub zawodowych. Dlatego podczas piłowania, szlifowania, a nawet
malowania powinniśmy używać okularów ochronnych.
Chcąc zmniejszyć ryzyko chorób oczu, co możemy zrobić?
– Pamiętajmy o zdrowym trybie życia, o właściwej higienie wzrokowej. Jeżeli
prowadzimy wytężoną pracę wzrokową, to stosujmy zasadę 3:1, czyli 30 minut
pracy i 10 minut przerwy. Patrzymy wówczas w dal, np. na zieleń, dajemy
odpocząć oczom. Powinniśmy także regularnie przeprowadzać badania
okulistyczne, szczególnie po 40. roku życia. Pozwolą one na wychwycenie we
wczesnym stadium wymienionych wyżej schorzeń. To umożliwi zastosowanie
leczenia, które może na długie lata utrzymać sprawność wzrokową na wysokim
poziomie. Obecnie wiele osób stosuje soczewki kontaktowe. Są one bardzo
praktyczne, należy ich jednak używać według odpowiednich zasad. Nie wolno
w nich spać, kąpać się, podróżować wiele godzin samolotem, gdzie mamy do
czynienia ze wzmożonym ruchem powietrza, w którym są drobnoustroje. Te
wszystkie nieprawidłowe czynności mogą powodować zakażenie soczewki
kontaktowej, a w efekcie również zakażenie oka.
Oko jest narządem bardzo wrażliwym na wpływy środowiska zewnętrznego.
Zdarza się, że nasze oczy są zmęczone, podrażnione, suche i przekrwione.
Dlaczego tak się dzieje?
– Przede wszystkim mogą się na to nakładać alergie. Występują one okresowo.
Jeśli mamy do czynienia z ciężką alergią, udajemy się do specjalisty, który
wdroży odpowiednie leczenie przeciwalergiczne oraz zbada inne przyczyny.
Zaczerwienienie oczu może zwiastować bardzo różne czynniki i schorzenia, np.
infekcje nużeńcem. Jest to przewlekłe schorzenie wywołane obecnością
pasożyta z grupy roztoczy w mieszkach włosowych i w gruczołach łojowych
naszych powiek oraz na skórze. To jest bardzo powszechna przyczyna takich
objawów jak: zadrażnienie, pieczenie, zaczerwienienie oczu. Oczy mogą być
także zmęczone i suche np. wskutek przebywania przez wiele godzin w suchych
pomieszczeniach. Może być to także syndrom zespołu suchego oka. Są to stany,
które wymagają stosowania kropli nawilżających, tzw. sztucznych łez, które w
bardzo dużym stopniu przynoszą ulgę.
Zarówno dorośli, jak i młodsze pokolenia doświadczają konsekwencji
długotrwałego spędzania czasu przy komputerze, tablecie czy smartfonie. Jak
zminimalizować szkodliwość działania tych urządzeń na nasz wzrok?
– Jest to niebezpieczne szczególnie dla dzieci. Praca przy komputerze w
młodym wieku wywołuje skurcze akomodacji, wysiłek akomodacji, który
powoduje pogłębienie krótko-wzroczności. Dlatego w tym wieku należy
pamiętać, że dzieci i młodzież powinny przebywać około trzech godzin w
świetle naturalnym poza domem, pa-trząc przede wszystkim na przedmioty
daleko oddalone. To pozwala na odpoczynek wzrokowy. Światło naturalne to
najlepsza profilaktyka, jeśli chodzi o występowanie i rozwój krótkowzroczności.
W Polsce mamy całą bazę specjalistycznego sprzętu do diagnozowania i
leczenia schorzeń narządu wzroku.
– Zalicza się do nich przede wszystkim badanie w lampie szczelinowej, badanie
dna oka za pomocą wziernikowania. Ale również funkcje poziomu widzenia,
czyli tzw. ostrość widzenia, którą określamy dzięki tablicom do dali i bliży. Jeśli
stan naszych oczu wymaga dodatkowych badań, to specjalista może zlecić
wykonanie OCT (optyczna koherentna tomografia dna oka), angiografię
fluorosceinową czy najnowsze badanie tzw. angioOCT. W szczególnych
przypadkach stosujemy ultrasonografię. Natomiast jeśli chodzi o badania u
dzieci, to wykonujemy badanie na synoptoforze. Niezwykle istotne jest badanie
pola widzenia u osób, które są zagrożone wystąpieniem jaskry czy mają różne
dolegliwości i choroby neurologiczne. Bardzo ważne jest także badanie
widzenia barw, które wykonuje się obecnie różnymi metodami i testami. W
naszym kraju mamy rządowe programy lekowe, które są wykorzystywane jako
stały program leczenia chorób plamki (AMD i cukrzycowy obrzęk plamki) w
ośrodkach okulistycznych. Dysponujemy naj-nowocześniejszymi technikami
leczenia zaćmy, ciała szklistego i siatkówki i całą gamą zabiegów operacyjnych
w leczeniu jaskry.
Dziękuję za rozmowę.
Marek Zygmunt
Źródło:
Nasz Dziennik, Czwartek, 16 grudnia 2021, Nr 291 (7253)
Pełna treść artykułu dostępna na stronie:
https://www.szlachetnezdrowie.pl