WZW typu B to choroba zakaźna wywołana przez wirusa HBV (Hepatitis B Virus). Zakażenie może przebiegać pod postacią ostrą lub przewlekłą – bezobjawową.
Do zakażenia może dojść podczas:
• kontaktu z wydzielinami człowieka (ślina, śluz, sperma),
• kontaktu z zakażoną krwią,
• kontaktów seksualnych,
• kontaktu z zakażonymi, niejałowymi igłami i narzędziami chirurgicznymi,
• porodu dzieci przez zakażone wcześniej matki.
Po wniknięciu do organizmu HBV „włącza” swój materiał genetyczny w komórki wątrobowe gospodarza (hepatocyty). Komórki te zaczynają wytwarzać nowe cząstki HBV, powodując poważne uszkodzenie wątroby. Głównym źródłem zakażenia są osoby z przewlekłym zakażeniem HBV. Zakażony człowiek może być nosicielem HBV przez całe życie.
Okres od zakażenia do wystąpienia objawów wynosi najczęściej 3-4 miesiące, może trwać od 6 tygodni do 6 miesięcy.
Wirus HBV jest ok. 100x bardziej zakaźny niż HIV. Jednocześnie jest bardziej odporny na czynniki środowiska i środki chemiczne.
Objawy
U połowy osób zakażonych nie występują żadne objawy (tzw. bezobjawowe nosicielstwo), a jedynym objawem uszkodzenia komórek wątrobowych jest podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych (aminotransferazy i gammaglutamylotranspeptydazy).
Objawy ostrego WZW typu B trudno odróżnić od zakażenia wątroby, wywołanego innym czynnikiem wirusowym. Najczęściej stwierdza się:
• złe samopoczucie,
• brak apetytu,
• zażółcenie powłok skóry,
• ciemne zabarwienie moczu,
• zaburzenia ze strony układu pokarmowego.
Szczepionka
Szczepionki przeciw WZW typu B dzieli się na:
• pierwszej generacji – plazmatyczne;
• drugiej generacj – rekombinowane;
• trzeciej generacji – rekombinowane z białkiem pre-S1 i pre-S2.
W Polsce zarejestrowane są rekombinowane szczepionki drugiej generacji. Substancją czynną w tych szczepionkach jest oczyszczony, białkowy antygen powierzchniowy (HBsAg). Rozwój produkcji szczepionek pozwolił na wykluczenie tiomersalu ze składu szczepionek przeciw wzwB.
Na rynku dostępne są:
Monowalentne szczepionki przeciw wzwB zawierające różne dawki antygenu (HbsAg), w zależności od wytwórcy. Mniejsze dawki szczepionki (5 lub 10 mcg) podaje się dzieciom i młodzieży do 15 lat; większe dawki (10 lub 20 mcg) przeznacza się dla dorosłych. Najwyższe dawki antygenu w szczepionce (40mcg) podaje się chorym, dializowanym lub osobom z zaburzeniami odporności (w schemacie 3-dawkowym lub w schemacie 4-dawkowym 0-1-2-6 miesięcy).
Skojarzone szczepionki przeznaczone do stosowania w programach szczepień noworodków, niemowląt i małych dzieci.
Skojarzone szczepionki przeciw WZW typu A i WZW typu B .
Zastosowanie 3-dawkowego schematu szczepienia zapewnia ponad 98% skuteczność. Niższa skuteczność szczepionki (60-70%) zaobserwowano w grupach osób starszych, szczególnie z zakażeniem HIV, przewlekłym zapaleniem wątroby, przewlekłą niewydolnością nerek, cukrzycą oraz u osób otyłych i palących papierosy.
Skuteczność i bezpieczeństwo
Szczepionki przeciw WZW typu B uznaje się za bardzo bezpieczne. Najczęstszymi, miejscowymi odczynami są:
• przejściowy ból,
• stwardnienie w miejscu ukłucia,
• zaczerwienienie,
• niewielkie podwyższenie temperatury ciała.
Bardzo rzadko występuje: trombocytopenia, powiększenie węzłów chłonnych, choroba posurowicza i objawy anafilaksji, zaburzenia ze strony układu nerwowego, obniżenie ciśnienia krwi, skurcz oskrzeli, wymioty, biegunka, nudności, podwyższenie enzymów wątrobowych.
Przeciwwskazania
Przeciwwskazaniem do szczepień przeciw WZW typu B są:
• nadwrażliwość na składniki szczepionki, w tym na białka drożdży, używane w procesie produkcji,
• ostra choroba o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu z gorączką lub bez.
Środki ostrożności należy zachować przy szczepieniu dzieci o masie ciała poniżej 2000 gram. Szczepionka przeciw WZW typu B jest bezpieczna także dla kobiet w ciąży i matek karmiących piersią.