Cukrzyca to choroba metaboliczna, która objawia się nieprawidłowym
poziomem glukozy we krwi. Niezwykle istotne jest rozpoznanie jej pierwszych
objawów, do których należą: osłabienie, senność, duże pragnienie, apetyt i
częste oddawanie moczu. Nieleczona cukrzyca może bardzo negatywnie
wpłynąć na ogólny stan zdrowia, dlatego ważna jest jej wczesna diagnostyka.
Groźne powikłania
Obecnie na świecie cukrzycę stwierdzono u 366 mln osób. Niestety
prognozy mówią o dalszym wzroście zachorowań. W 2030 roku liczba ta
może wynieść 551 mln. Wiąże się to również ze zwiększeniem śmiertelności
z powodu powikłań.
Niezwykle ważne jest monitorowanie stanu swojego zdrowia i badanie poziomu glukozy we
krwi. Nieleczona cukrzyca może doprowadzić do wielu powikłań. Dzieli się je na wczesne
(ostre) i późne (przewlekłe). Do tych pierwszych zalicza się kwasicę i śpiączkę ketonową,
kwasicę mleczanową, hiper- i hipoglikemię. Z kolei do przewlekłych powikłań należą zmiany
w naczyniach oraz nerwach, które prowadzą do ich uszkodzenia. Konsekwencją mogą być
choroby sercowo-naczyniowe, np. udar mózgu lub zawał serca.
Komplikacje wczesne
Kwasica i śpiączka ketonowa są wynikiem dużego niedoboru insuliny. Mogą one wystąpić w
przebiegu cukrzycy każdego typu, chociaż często bywają początkową manifestacją cukrzycy
typu 1. U osób z kwasicą ketonową pojawia się nasilone pragnienie, suchość w jamie ustnej,
wielomocz, uczucie zmęczenia i senność. Wraz z nasilaniem się powikłania mogą pojawić się
zaburzenia świadomości kończące się śpiączką. Znacznie rzadsze, aczkolwiek bardziej
niebezpieczne, są kwasica mleczanowa oraz zespół hiperglikemiczno-hiperosmolarny.
Jednym z dość ważnych czynników, który może wywołać kwasicę mleczanową, jest zatrucie
etanolem. Do hiperglikemii może dojść w kilku przypadkach, np. w wyniku źle leczonej
cukrzycy, podania niewłaściwych leków, zaprzestania leczenia lub źle dobranej dawki
insuliny. Nadmiar glukozy działa toksycznie, uszkadzając naczynia krwionośne, powoduje też
trwałe uszkodzenia narządów wewnętrznych: serca, nerek, mózgu, a także skóry, oczu i stóp.
Zmiany powstające w organizmie są nieodwracalne, dlatego trzeba dokładnie monitorować
przebieg choroby i sposób jej leczenia. Hiperglikemia powoduje niekiedy uszkodzenie
kłębuszków nerkowych, prowadząc do nefropatii cukrzycowej, którą w wielu przypadkach
leczy się dializoterapią.
Do śpiączki cukrzycowej może doprowadzić niedobór glukozy we krwi, czyli hipoglikemia. Z
łagodną hipoglikemią łatwo sobie poradzić, gdy jednak pojawia się kołatanie serca, trudno się
utrzymać na nogach, występują zaburzenia widzenia, osłabienie, potliwość i nudności,
potrzebna może być pomoc drugiej osoby, która wstrzyknie albo poda glukozę lub cukier do
wypicia. W przypadku zbyt dużego spadku stężenia glukozy we krwi może nawet dojść do
objawów neuroglikopenii spowodowanych zbyt niskim stężeniem glukozy w centralnym
układzie nerwowym. Objawy neuroglikopenii występują w postaci senności, splątania, a
nawet trudności w mówieniu, co może powodować, że pacjent zostanie uznany za osobę
będącą pod wpływem alkoholu.
Powikłania przewlekłe
Wśród powikłań przewlekłych najczęściej występującym i zarazem najcięższym jest
retinopatia cukrzycowa, która może nawet powodować trwałą utratę wzroku. U chorych na
cukrzycę odnotowuje się również zwiększone ryzyko rozwoju zaćmy i jaskry wtórnej. Mogą
też pojawić się powikłania prowadzące do niewydolności nerek oraz neuropatia cukrzycowa,
u podłoża której leży uszkodzenie nerwów. Niezwykle groźna dla życia jest neuropatia
sercowo-naczyniowa. Bardzo dokuczliwe bywają objawy polineuropatii cukrzycowej w
postaci zaburzeń czucia w obrębie rąk i stóp, ubytków czucia powierzchniowego i głębokiego
oraz osłabienia siły mięśniowej. W przypadku neuropatii autonomicznej dochodzić może do
omdleń, zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego. Jednym z powikłań przewlekłych,
którego najbardziej obawiają się chorzy, jest zespół stopy cukrzycowej. Dochodzi wówczas
do zakażeń, owrzodzeń, a niekiedy nawet do destrukcji tkanek głębokich stopy, co dotyczy
również martwicy kości. Zbyt późne rozpoznanie może grozić nawet amputacją stopy.
Konieczne zmiany
Najlepszą obroną przed powikłaniami jest ścisłe stosowanie się do zaleceń diabetologa. W
wielu przypadkach leki – bez dodatkowego postępowania mającego na celu kontrolę masy
ciała, właściwą dietę i aktywność, fizyczną – mogą nie wystarczyć. Bardzo ważna jest
kontrola ciśnienia tętniczego, monitorowanie gospodarki lipidowej i poziomu cholesterolu we
krwi. Niezwykle istotne jest porzucenie nałogów, szczególnie palenia tytoniu, który
kilkakrotnie przyspiesza wystąpienie przewlekłych powikłań cukrzycy.
Ewa Sądej, Nasz Dziennik, Czwartek, 8 grudnia 2022, Nr 284 (7549)
https://www.szlachetnezdrowie.pl