Zakażenie meningokokowe jest wywoływane przez bakterie Neisseria meningitidis. Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu podatnej osoby z bezobjawowym nosicielem lub osobą chorą. Przenoszenie meningokoków odbywa się drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni. Najczęściej chorują dzieci w wieku od 3 miesięcy do 5 lat oraz osoby między 16 a 21 rokiem życia.
Okres wylęgania choroby wynosi od 2 do 10 dni, przeciętnie 3-4 dni.
Objawy
Meningokoki są najczęściej przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub sepsy, określanymi wspólnie mianem inwazyjnej choroby meningokokowej. Zakażenie może rozwijać się bardzo szybko. Chorzy zgłaszają objawy podobne do przeziębienia tj. gorączkę, bóle stawowe i mięśniowe, ogólne złe samopoczucie. W przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych występują objawy oponowe tj. silny ból głowy, nudności, wymioty, sztywność karku, drgawki, światłowstręt, senność. Charakterystycznym, ale nie zawsze obecnym, objawem w postępującej sepsie meningokokowej jest wysypka wybroczynowa. Śmiertelność związana z zakażeniami meningokokowymi może przekraczać 50%.
Występowanie
Zakażenia meningokokami występują w Polsce rzadko. Obecnie w Polsce za ponad 90% zakażeń odpowiadają meningokoki należące do serogrupy B i C.
Szczepionka
W Polsce dostępne są trzy rodzaje szczepionek przeciw meningokokom: polisacharydowe skuteczne wobec grupy A i C lub A, C, W135 i Y meningokoków, przeznaczone dla osób powyżej drugiego roku życia, skoniugowane skuteczne wobec grupy C lub A, C, W135 i Y przeznaczone dla dzieci od 2 miesiąca życia oraz od niedawna szczepionka białkowa chroniąca przed zakażeniami meningokokami serogrupy B.
Szczepionki przeciw meningokokom są również zalecane osobom wyjeżdżającym zagranicę.
Skuteczność i bezpieczeństwo
Szczepionki przeciw meningokokom są bezpieczne, jednak jak po każdym szczepieniu mogą wystąpić niepożądane odczyny poszczepienne, do częstych odczynów poszczepiennych zalicza się: zaczerwienienie, wrażliwość na dotyk, ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia, bóle kończyn u starszych dzieci, ból głowy, płacz i drażliwość u niemowląt i dzieci raczkujących, wymioty, nudności, biegunkę i utratę apetytu u niemowląt. Rzadziej występują: gorączka, utrata apetytu, wymioty, nudności, biegunka u dzieci, bóle mięśni u dzieci starszych i dorosłych, bóle kończyn u małych dzieci. Bardzo rzadko pojawiają się: zaburzenia ze strony układu immunologicznego, układu nerwowego, układu pokarmowego oraz zaburzenia skórne w postaci wysypki lub pokrzywki.
Przeciwwskazania
Przeciwskazaniem do szczepień przeciw meningokokom są reakcja anafilaktyczna, występująca po wcześniejszej dawce szczepionki oraz nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu. W przypadku wyraźnego ryzyka zakażenia ciąża nie powinna być przeciwwskazaniem do szczepienia. W okresie karmienia piersią szczepienie można przeprowadzić, gdy spodziewane korzyści dla matki przeważają nad potencjalnym ryzykiem dla dziecka.