Ospa wietrzna jest wysoko zaraźliwą wirusową chorobą zakaźną. Najczęstszym źródłem zakażenia jest bezpośredni kontakt z chorym lub droga kropelkowa. Zakażenie szerzy się także pośrednio przez kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi wydzielinami z dróg oddechowych chorej osoby. Okres zakaźności trwa 1-2 dni przed i do 6 dni po pojawieniu się wysypki, praktycznie do przyschnięcia wszystkich pęcherzyków.
Okres wylęgania ospy wietrznej wynosi średnio 14-16 dni.
Objawy
Do głównych objawów choroby należą: swędząca wysypka grudkowo-pęcherzykowa na tułowiu, twarzy, owłosionej skórze głowy, kończynach, błonach śluzowych, gorączka, złe samopoczucie, bóle głowy i mięśni, powiększenie węzłów chłonnych. U osób dorosłych przebieg ospy wietrznej jest cięższy niż u dzieci, może przebiegać z powikłaniami. Do najczęściej występujących powikłań ospy wietrznej należą: zaburzenie czynności ośrodkowego układu nerwowego (zapalenie móżdżku, mózgu, czy opon mózgowo-rdzeniowych), zakażenia bakteryjne skóry (może powodować powstanie szpecących blizn), zapalenie płuc oraz ostra małopłytkowość.
Występowanie
W Polsce średnio rejestrowano około 140.000 zachorowań na ospę wietrzną rocznie, z czego większość stanowią dzieci przed 10 rokiem życia. Od 2010 roku obserwowany jest wzrost zachorowań. W 2011 roku odnotowano 172.000 a w 2012 roku 207.000 zachorowań.
Szczepionka
Szczepionka przeciw ospie wietrznej zawiera żywy, atenuowany szczep wirusa varicella-zoster. Szczepionka przeciw ospie wietrznej jest wytwarzana w postaci preparatu monowalentnego lub szczepionki skojarzonej przeciw odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej. Szczepionkę przeciw ospie wietrznej można stosować u zdrowych dzieci od 9 miesiąca życia (najlepiej po 12 miesiącu życia). Obecnie w Polsce obowiązuje dwudawkowy schemat szczepień dla wszystkich szczepionych, bez względu na wiek.
Skuteczność i bezpieczeństwo
Podanie szczepionki wywołuje bezobjawową lub skąpoobjawową postać ospy wietrznej, po której pojawia się odporność na zakażenie tym wirusem. Szczepionka przeciw ospie wietrznej jest bezpieczna i dobrze tolerowana. U osób zdrowych szczepionka rzadko wywołuje niepożądane odczyny poszczepienne. Podanie szczepionki skojarzonej przeciw odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej częściej niż po podaniu w tym samym czasie szczepionki przeciwko odrze śwince i różyczce oraz przeciw ospie wietrznej może powodować wystąpienie drgawek gorączkowych. Skuteczność szczepionki przeciw ospie wietrznej jest bardzo wysoka, przekracza 95%.
Przeciwwskazania
Przeciwskazania do szczepienia przeciw ospie wietrznej obejmują ostre i ciężkie choroby gorączkowe, odczyny anafilaktyczne po wcześniejszym szczepieniu, obniżenie odporności, chłoniaki i inne nowotwory z zajęciem szpiku czy układu chłonnego, ciąża, karmienie piersią.