Tężec jest chorobą zakaźną układu nerwowego, spowodowaną działaniem neurotoksyny tężcowej blokującej zakończenia nerwowe wytwarzanej przez bakterie laseczki tężca. Bakterie występują powszechnie w glebie, kurzu, wodzie oraz przewodzie pokarmowym zwierząt. Wrotami zakażenia mogą być drobne, prawie niewidoczne skaleczenie, otarcia naskórka. Do zakażenie może prowadzić poród lub poronienie przy nie zachowaniu zasad higieny.
Okres wylęgania choroby wynosi od 3 dni do 3 tygodni (średnio 8 dni).
Objawy
Objawy występują od 3 dni do 3 tygodni, średni czas to 8 dni. Jest to przede wszystkim uczucie rozbicia, bezsenność, bóle głowy, zdenerwowanie pocenie, zaczerwienienie twarzy oraz skurcze mięśni prowadzące do szczękościsku, porażenia mimicznych mięśni twarzy oraz zaburzeń ciśnienie tętniczego krwi. Do powikłań zalicza się zapalenie płuc, krwiaki wewnątrzmięśniowe, złamania kręgów, zapalenie mięśnia sercowego a w ostateczności zgon występujący u 30-50 na 100 chorych.
Występowanie
Zachorowania występują na całym świecie. Choroba ta stanowi jeden z ważniejszych problemów zdrowotnych Afryki, Azji i Ameryki Południowej. W Polsce dzięki obowiązkowym szczepieniom dzieci i młodzieży choroba ta została praktycznie wyeliminowana. Wśród chorych dominują dorośli w wieku ponad 60 lat, u których nie zastosowano właściwej profilaktyki tężcowej.
Szczepionka
W Polsce stosuje się przede wszystkim szczepionkę DTP skojarzoną ze szczepionką chroniąca przed błonicą i krztuścem, którą podaje się dzieciom w 2, 3-4, 5 oraz 16 -18 miesiącu życia a także w 6 i 14 roku życia. Dostępna jest także szczepionka monowalentna T stosowana u dzieci z przeciwwskazaniami do szczepień szczepionką skojarzeniową oraz szczepionka dwuwalentną DT u dzieci w wieku do 6 lat z przeciwwskazaniami do szczepienia przeciwko krztuścowi. Osobom dorosłym w 19 roku życia podawana jest dawka przypominającą. Zalecane są równiez dawki przypominającę raz na 10 lat szczepionką dTap lub dT.
Skuteczność i bezpieczeństwo
Szczepionka przeciwko tężcowi jest bezpieczna. Po podaniu monowalentnej szczepionki ryzyko wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych jest bliskie zera. Po podaniu szczepionki skojarzeniowej mogą wystąpić odczyny miejscowe, tj. ból w miejscu podania, zaczerwienienie lub obrzęk.
Przeciwwskazania
Przeciwwskazania do szczepień przeciwko tężcowi to przede wszystkim wstrząs anafilaktyczny po podaniu anatoksyny tężcowej w profilaktyce ponarażeniowej, ostre choroby zakaźne, wrodzony brak przeciwciał u dzieci ponieważ w takim przypadku szczepienie jest nieskuteczne.