Te dwie różne jednostki chorobowe dotyczą narządu wzroku. Zaćma jest
chorobą odwracalną, natomiast jaskra – niezdiagnozowana na czas i nieleczona
– może doprowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku. W obu przypadkach
istotne są badania profilaktyczne.
Zaćma, nazywana także kataraktą, to choroba wzroku powodująca zmętnienie
soczewki. Szacuje się, że w Polsce choruje na nią ok. 800 tys. osób. Występuje
częściej u kobiet i u osób po 60. roku życia. Może także ujawnić się u małych
dzieci lub w młodym wieku. Obecnie coraz częściej dotyka osoby po 40. roku
życia. Jednym z czynników wpływających na pojawienie się katarakty u osób
starszych jest mętnienie soczewki spowodowane jej starzeniem. Zaćma może
być wrodzona i dotyczyć dzieci w życiu płodowym. Może być też
spowodowana chorobą, np. różyczką, którą matki przechodzą podczas
oczekiwania na urodzenie dziecka. Niekiedy zmiany w soczewce
uwarunkowane są genetycznie. Zaćma wrodzona rozwija się w jednym oku lub
w obu. Zdaniem specjalistów do przyczyn powodujących rozwój zaćmy zalicza
się m.in. nadmierne wystawienie na działanie światła ultrafioletowego, dym
papierosowy, nadużywanie alkoholu lub występowanie innych chorób, takich
jak cukrzyca lub dolegliwości tarczycy. Zaćma może wystąpić również jako
powikłanie po zapaleniu błony naczyniowej oraz jako skutek różnych schorzeń
oka. Czasami rozwija się przez wiele lat, nie powodując żadnych objawów.
Dopiero w późniejszej fazie pojawia się i nasila pogorszenie wzroku, którego
nie można poprawić za pomocą okularów. Chory widzi niewyraźnie, jakby za
mgłą. Widzenie staje się coraz mniej ostre, występują problemy z percepcją
kolorów. Na szczęście zaćma jest wyleczalna. Dzięki najnowocześniejszym
technikom operacyjnym chorym można przywrócić wzrok, wszczepiając
sztuczne soczewki.
Obecnie lekarze dysponują całą gamą soczewek wewnątrzgałkowych. Są to
soczewki jednoogniskowe, w których widzi się dobrze tylko na jedną odległość,
wieloogniskowe, z którymi zwykle nie potrzebujemy nosić okularów ani do dali,
ani do czytania, a także toryczne – korygujące przy okazji operacji zaćmy
również astygmatyzm. Soczewki mogą mieć różnego rodzaju filtry chroniące
siatkówkę przed szkodliwymi promieniami, różne kształty poprawiające jakość
widzenia i różne sposoby mocowania wewnątrz oka, co pozwala praktycznie
dopasować soczewkę do indywidualnych potrzeb pacjenta. Niestety, tylko
nieliczne z powyższych soczewek są refundowane przez Narodowy Fundusz
Zdrowia.
Złodziej wzroku
W czołówce bardzo groźnych chorób oczu znajduje się także jaskra. Powoduje
ona powolne i nieodwracalne zamieranie nerwu wzrokowego, które z czasem
doprowadza do całkowitej ślepoty. Najczęściej podstawową przyczyną jaskry
jest wysokie ciśnienie w gałce ocznej uszkadzające nerwy. Do grupy
szczególnego ryzyka narażonych na tę chorobę należą ci, u których jaskra
występowała w rodzinie. Schorzenie pojawia się częściej u osób z miażdżycą,
cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym i hiperlipidemią, a także krótkowidzów z
wadą poniżej 4 dioptrii oraz zmianami w siatkówce i naczyniówce oka.
Najbardziej rozpowszechniona jest jaskra pierwotna otwartego kąta. Przebiega
bezboleśnie i ma charakter niesymetryczny. Dość trudno ją rozpoznać, ponieważ
uszkodzone jest przede wszystkim obwodowe, a nie centralne pole widzenia.
Leczenie
Jaskra dotyka 800-900 tys. osób w Polsce. Niestety tylko mniej niż połowa z
nich jest leczona. Choroba ta rozwija się podstępnie, szczególnie po 40. roku
życia i często przebiega bezboleśnie, bezobjawowo, niesymetrycznie, w każdym
oku w innym tempie. W rozpoznaniu jaskry mogą pomóc tylko specjalistyczne
badania i wdrożenie wczesnego leczenia. Stosuje się zarówno leczenie
farmakologiczne, operacyjne, jak i zabiegowe. Istnieje cała gama laserów,
operacji, które proponuje się pacjentowi. Są one skuteczne pod warunkiem, że
będą odpowiednio wcześnie wprowadzone. Jaskra jest bardzo niebezpieczną
chorobą, nie można jej cofnąć, lecz udaje się ją spowolnić, a nawet zatrzymać.
Ważne jest wczesne wykrycie i podjęcie odpowiedniej terapii. Warto podczas
rutynowej wizyty u lekarza, np. przy doborze okularów albo badań
pracowniczych, poprosić o pełne badania okulistyczne pozwalające wykluczyć
jaskrę.
Dziękuję za rozmowę.
Marek Zygmunt
Źródło:
Nasz Dziennik, Czwartek, 16 grudnia 2021, Nr 291 (7253)
https://www.szlachetnezdrowie.pl