ROZMOWA z dr. n. med. Tomaszem Tomkalskim, specjalistą endokrynologiem,
ordynatorem Oddziału Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych
Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego im. T. Marciniaka we Wrocławiu
Za co odpowiada tarczyca w naszym organizmie?
– Tarczyca jest gruczołem wydzielania wewnętrznego położonym na szyi. Produkuje tzw. hormony
tarczycowe, tj. tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3). Hormony te są odpowiedzialne za regulację
wielu procesów metabolicznych w naszym organizmie, np. odpowiadają za prawidłową przemianę
materii.
Jakie badania trzeba wykonać, aby wykryć schorzenia tarczycy?
– Podstawowy zestaw to badania krwi: TSH i FT4 oraz USG tarczycy – to ostatnie często
endokrynolog wykonuje osobiście podczas konsultacji. Badania krwi TSH i FT4 warto wykonać
zawsze, gdy przez dłuższy czas mamy gorsze samopoczucie. Celowo nie podaję typowych objawów,
bo w praktyce są one bardzo zróżnicowane. Ponadto badania te należy wykonać w razie ujawnienia
podwyższonego poziomu cholesterolu lub problemów z utrzymaniem wagi ciała. USG tarczycy należy
wykonać ponadto zawsze wtedy, gdy wyczujemy jakąś nieprawidłową strukturę lub guzek na szyi.
Można je także wykonać na zlecenie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Wiadomo, ile osób w Polsce ma problemy z tarczycą?
– Szeroka dostępność badań hormonalnych i ultrasonograficznych spowodowała, że choroby tarczycy
obecnie wykrywane są na bardzo wczesnym stadium, stąd stały się „powszechne”. Nie ma dokładnych
danych, ale ocenia się, że ponad 20 proc. osób dorosłych może mieć problemy z tarczycą. Niestety,
rośnie też liczba zachorowań na nowotwory złośliwe tarczycy i obecnie stanowi około 2 proc.
wszystkich nowotworów rozpoznawanych w naszym kraju.
Co najczęściej jest przyczyną problemów z tarczycą?
– Skłonność do chorób tarczycy ma najczęściej podłoże genetyczne. Dotyczy to zarówno
nadczynności i niedoczynności tarczycy, jak i niektórych nowotworów, np. raka rdzeniastego. Część
zapaleń tarczycy może być efektem przebytej infekcji wirusowej lub urazu. Ostatnio obserwujemy np.
podostre zapalenia tarczycy po przebytej infekcji COVID-19. Coraz częstszą przyczyną zaburzeń
funkcji tarczycy są nowoczesne leki, np. interferon stosowany w leczenia stwardnienia rozsianego lub
wirusowego zapalenia wątroby typu C. Także nowe leki przeciwnowotworowe mogą powodować
zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy. Chciałbym od razu zaznaczyć, że wystąpienie
zaburzeń funkcji tarczycy po lekach zwykle nie stanowi przeciwwskazania do ich dalszego
stosowania. Najczęściej po konsultacji z endokrynologiem można ustabilizować funkcję tarczycy bez
konieczności przerywania terapii choroby podstawowej.
Kiedy wyczujemy na szyi guzki, jak szybko powinniśmy zgłosić się do lekarza i czy powinniśmy się
nimi niepokoić?
– Po wyczuciu zmiany guzkowej zawsze należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza POZ i nie dotyczy
to tylko zmian na szyi. Lekarz po zbadaniu może podjąć decyzję, czy skieruje pacjenta na badania we
własnym zakresie, czy do specjalisty na tzw. szybką ścieżką z kartą DILO. W przypadku tarczycy nie
należy panikować – ponad 95 proc. zmian guzkowych w obrębie tarczycy to zmiany łagodne.
Specjalista oceni, czy przypadkiem nie należymy do tych pechowych 5 proc. pacjentów, którzy
wymagać będą leczenia radykalnego.
Wskazana jest dieta w chorobie tarczycy?
– Częsty w przeszłości niedobór jodu w zasadzie przeszedł do historii w związku z wprowadzonym w
Polsce w 1997 roku obligatoryjnym jodowaniem soli kuchennej. Aktualnie dodatkowa podaż jodu w
ilości 150-200 μg jodu w postaci jodku potasu lub preparatów wielowitaminowych zawierających jod
rekomendowana jest wyłącznie dla kobieta planujących ciążę, w ciąży lub karmiących piersią. Warto
także zadbać o odpowiednią (ale nie za dużą) podaż selenu.
Obecnie niesłusznie za głównego winowajcę, np. choroby Hashimoto, uważa się gluten, podczas gdy
faktycznie nietolerancję glutenu, czyli celiakię, rozpoznaje się jedynie u 3 do 7 proc. pacjentów z
chorobami tarczycy. Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, należy po prostu zdrowo się odżywiać.
Zdiagnozowanie schorzeń tarczycy jest istotne dla kobiet starających się o dziecko?
– Idealna sytuacja ma miejsce wówczas, gdy kobieta przed zajściem w ciążę odwiedzi endokrynologa.
Jeśli nie ma takiej możliwości, to należy wykonać przynajmniej oznaczenie TSH. Norma dla kobiet
starających się o dziecko jest niższa niż dla całej populacji i wynosi 0,4-2,5 uIU/ml. Również w
trakcie ciąży i przez rok po porodzie kobieta powinna kontrolować oznaczenia TSH i FT4. Ponadto,
jak już wspomniałem, konieczna jest suplementacja jodu. Przy suplementacji preparatami złożonymi
należy wspomnieć o jeszcze jednej istotnej rzeczy dotyczącej wszystkich osób wykonujących badania
hormonalne. Od pewnego czasu modne zrobiły się preparaty zawierające biotynę. Wchodzi ona często
w skład witamin dla kobiet w ciąży, ale także w skład suplementów poprawiających kondycję włosów.
Biotyna może interferować z odczynnikami w laboratorium i powodować zafałszowanie wyników
oznaczeń hormonów tarczycy. Dlatego też przed wykonaniem badania należy skontaktować się z
laboratorium i dowiedzieć się, czy nie należy kilka dni wcześniej przerwać stosowania biotyny.
Choroby tarczycy można całkowicie wyleczyć?
– Zdecydowaną większość można wyleczyć, aczkolwiek jeśli leczenie wymaga operacji tarczycy lub
leczenia jodem promieniotwórczym, często konieczna będzie nawet dożywotnia substytucja, czyli
zastąpienie funkcji tarczycy hormonami podawanymi w postaci tabletki. Nie jest to kłopotliwe i w
zasadzie wszystkie choroby tarczycy można na tyle skutecznie opanować, żeby nie wpływały na naszą
zdolność do pracy czy długość życia. Nawet zdecydowana większość nowotworów tarczycy jest
wyleczalna w ponad 90 proc. Generalnie, im wcześniej zgłosimy się do endokrynologa, tym większą
mamy szansę na skuteczną pomoc.
Dziękuję za rozmowę.
Marek Zygmunt
Źródło: „Nasz Dziennik” 14 stycznia 2021
https://sklep.naszdziennik.pl https://www.szlachetnezdrowie.pl