To jedna z form aktywizacji osób niepełnosprawnych. Ich celem jest poprawa sprawności niezbędnej do prowadzenia przez osobę niepełnosprawną niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia na miarę jej indywidualnych możliwości.
Warsztaty terapii zajęciowej (WTZ) pomagają przede wszystkim niepełnosprawnym, którzy są niezdolni
do pracy. W Polsce zaczęto je tworzyć w 1991 roku i obecnie działa ich ponad 700. Korzysta z nich
ponad 26 tysięcy osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. WTZ nie są
samodzielnymi placówkami, ale stanowią część większej struktury organizacyjnej. Mogą być
organizowane przez fundacje, stowarzyszenia lub inne podmioty. Zajęcia odbywają się w różnych
miejscach – np. pracowniach przyszpitalnych, centrach rehabilitacyjnych, specjalnych ośrodkach dla
niepełnosprawnych, a także w domach opieki społecznej.
Dla kogo?
Warsztaty są przeznaczone dla chorych z niepełnosprawnością intelektualną oraz ruchową. Mogą w nich
uczestniczyć osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności wraz z kwalifikacją do uczestnictwa w
WTZ. Zgłoszenia przyjmuje i zatwierdza jednostka, która ma utworzyć warsztat lub która już go prowadzi
w uzgodnieniu z powiatowym centrum pomocy rodzinie. Terapię realizuje się na podstawie
indywidualnego programu rehabilitacji uczestnika. Są w nim określone formy i zakres rehabilitacji, metody
i zakres nauki umiejętności wykonywania czynności życia codziennego. W programie uwzględniona jest
również zaradność osobista i umiejętności zawodowe, które w przyszłości być może pozwolą
uczestniczyć w szkoleniu zawodowym albo podjąć pracę. Określone są także formy współpracy z rodziną
lub opiekunami oraz planowane efekty rehabilitacji. W warsztacie działa również rada programowa, która
okresowo – nie rzadziej niż co 3 lata – kompleksowo ocenia realizację indywidualnego programu
rehabilitacji uczestnika warsztatu. Zajmuje także stanowisko dotyczące osiągniętych przez niego
postępów w rehabilitacji.
Różne rodzaje terapii
Podczas warsztatów prowadzone są np.: ergoterapia, kinezyterapia, choreoterapia, muzykoterapia,
arteterapia, a także gry i zabawy. Wykorzystanie wielu technik terapeutycznych ma na celu rozwijanie
bądź podtrzymywanie umiejętności wykonywania codziennych czynności. Mają one także uczyć
zaradności osobistej, ogólnego usprawnienia oraz przygotowania do życia w środowisku społecznym.
Ważne jest, aby osoby niepełnosprawne rozwijały umiejętności planowania, komunikowania się,
dokonywania wyborów. Rodzaj terapii i zakres jej zastosowania jest dopasowany do każdej osoby
indywidualnie w zależności od rodzaju problemu oraz stopnia zaburzenia.
Ergoterapia to usprawnianie poprzez pracę. Polega ona na dostosowaniu zadań do możliwości chorego z
uwzględnieniem jego zainteresowań i umiejętności. Zalicza się do niej między innymi garncarstwo,
wikliniarstwo, metaloplastykę, krawiectwo, ogrodnictwo, zajęcia kulinarne. Natomiast kinezyterapia to
terapia ruchem – ćwiczenia fizyczne prowadzone przez uprawnionych rehabilitantów. Przed podjęciem
aktywności należy uwzględnić stan zdrowia pacjenta, jego tryb życia oraz cechy osobiste. Choreoterapia
zaś to forma ruchu tanecznego wykonywanego w formie systematycznych, planowanych zajęć. Celem
jest podniesienie sprawności i wydolności fizycznej. Muzykoterapię również wykorzystuje się podczas
WTZ. Warto zastosować muzykę klasyczną, która wzmacnia układ nerwowy, łagodzi napięcia, poprawia
koncentrację i pamięć. Przy pięknej muzyce odpoczywa ciało i umysł. Kolejną formą terapii są zajęcia rekreacyjne, np. spacery, wieczorki taneczne, gry i zabawy sportowe i świetlicowe, a także spotkania z
poezją. Natomiast terapia przez sztukę to arteterapia. Dzięki niej niepełnosprawni mogą wyrazić tłumione
lub nieuświadomione przeżycia oraz odreagować napięcia i emocje.
Podtrzymywanie codziennych czynności
Pani Małgorzata pracuje od kilku lat w jednym z podwarszawskich domów opieki społecznej. Prowadzi
tam codziennie WTZ. Średnia wieku jej podopiecznych to powyżej 70 lat. Są to osoby z chorobą
Alzheimera, demencją, afazją, a także po udarze. – W związku z tym, że seniorzy, z którymi prowadzę
zajęcia, mają duże trudności w najprostszych codziennych czynnościach, staram się dostosować terapię
do ich możliwości. Moi podopieczni bardzo lubią każdą formę rozmowy. Staram się dość często im czytać, stosuję także muzykoterapię, puszczam stare piosenki, aby mogli ich słuchać lub je śpiewać.
Proponuję także ćwiczenie pamięci, ponieważ zapominają oni nazw najprostszych przedmiotów. Między
innymi gramy w skojarzenia, rozwiązujemy rebusy, krzyżówki, przypominamy sobie przysłowia. W
ramach WTZ prowadzę także arteterapię, niestety tylko z niektórymi moimi podopiecznymi to się udaje.
Ze względu na ich ograniczenia zdrowotne najczęściej wykonujemy proste dekoracje i ozdoby –
opowiada nasza rozmówczyni. Pani Małgorzata zaznacza, że terapia osób, z którymi pracuje,
ukierunkowana jest na podtrzymanie umiejętności wykonywania codziennych zadań.
Inny świat
Pan Tomasz z Warszawy kilka lat temu miał wypadek samochodowy. Zawalił mu się świat. Przez wiele
miesięcy leżał w szpitalu i był zdany na pomoc innych. Dużo czasu i wysiłku zajął mu powrót do życia,
choć już zupełnie innego niż wcześniej, ponieważ obecnie jeździ na wózku inwalidzkim. – W trudnościach
bardzo wspierała mnie moja żona. To ona zaproponowała mi spotkania z psychologiem, a następnie
wyszukała i woziła mnie na WTZ. W jednym z ośrodków, który realizuje zajęcia usprawniające,
skorzystałem z zajęć w pracowni komputerowej. Zainteresowałem się informatyką, skończyłem kilka
kursów i obecnie zajmuję się tworzeniem stron internetowych. Choć mój świat jest zupełnie inny niż
wcześniej, to jednak jestem wdzięczny za życie – zaznacza pan Tomasz.
Źródło: https://sklep.naszdziennik.pl https://www.szlachetnezdrowie.pl
Ewa Sądej „Nasz Dziennik”, Czwartek, 17 września 2020, Nr 217 (6875) – W zdrowym ciele zdrowy duch